Γιατί γιορτάζουμε την 28η Οκτωβρίου

Η επέτειος της 28ης Οκτωβρίου 1940 είναι μια απο τις ελάχιστες μέρες για τις οποίες νιώθουμε "περηφάνεια" που είμαστε Έλληνες και που γεννηθήκαμε στην Ελλάδα και ολα τα συναφή. Ως πολίτης αυτής της χώρας, έχω προσωπική υποχρέωση να μη συμμερίζομαι την πολιτική επιλογή του παραγκωνισμού ενος απο τα πιο σημαντικά γεγονότα της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας.

Η επέτειος της 28ης Οκτωβρίου 1940

Η 28η Οκτωβρίου 1940 γιορτάζεται, και ας μη το γνωρίζουν οι περισσότεροι, η επίσημη είσοδος της Ελλάδας στον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν ο τότε Έλληνας πρωθυπουργός Ιωάννης Μεταξάς αρνήθηκε την ελεύθερη διέλευση του Ιταλικού στρατού απο την Ελληνοαλβανική μεθόριο προκειμένου να καταλάβει κάποια στρατηγικά σημεία του Βασιλείου της Ελλάδος για ανάγκες ανεφοδιασμού, σε σχετικό τελεσίγραφο του Ιταλού Πρέσβη Εμανουέλε Γκράτσι. Η απάντηση του Μεταξά ήταν στα Γαλλικά, με την ιστορική φράση "Alors c' est la guerrel" (λοιπόν εχουμε πόλεμο). Η άρνηση αυτη πέρασε στον ελληνικό δημοσιογραφικό τυπο με την λέξη <<ΟΧΙ>>. Αυτή η άρνηση απο την πλευρά της Ελληνικής κυβέρνησης δικαιολογείται, καθώς ήταν μέρος των συμμαχικών δυνάμεων • οπότε αυτή η στάση ήταν περισσότερο αναγκαία παρά αγνός πατριωτισμός.

Η 12η Οκτωβρίου 1944

Η συγκεκριμένη ημερομηνία περνά απαρατήρητη όσον αφορά τη σημασία της στην ελληνική ιστορία, καθώς τότε απελευθερώθηκε η Αθήνα απο τα γερμανικά στρατεύματα και θεωρείται η επίσημη λήξη της κατοχής. Τη μέρα εκείνη έγινε η κατάθεση στεφάνου των αποχωρούντων Γερμανών μαζί με τον κατοχικό Δήμαρχο στο μνημείο του αγνώστου στρατιώτη. Με την αποχώρηση τους απο τη Πλατεία Συντάγματος, το συγκεντρωμένο πλήθος ποδοπάτησε το στεφάνι με τους ανθρώπους να ξεσπούν σε αλαλαγμούς χαράς, γιορτάζοντας την ιστορική αυτη στιγμή.

Παράλληλα, στο κτίριο της Αστυνομικής διεύθυνσης εμφανίστηκε ο στρατηγός Σπηλιόπουλος, ο οποίος είχε διοριστεί Στρατιωτικός Διοικητής Αθηνών απο την κυβέρνηση της Μέσης Ανατολής μαζί με κάποιους ένστολους Βρετανούς αξιωματικούς που είχαν φτάσει μυστικά στην Αθήνα τις προηγούμενες μέρες.

Τη συμφωνία μεταξύ των γερμανών και των ελληνικών αρχών αποδέχτηκαν σιωπηρά τόσο οι Βρετανοί όσο και το ΕΑΜ (Εθνικό Απελευθερωτικό Κίνημα)με την ΠΕΕΑ (Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης). Στις 8 Οκτωβρίου το ΚΚΕ εξέδωσε σχετική ανακοίνωση που αποδεχόταν πλήρως το συμφωνημένο σχέδιο.

Γιατί γιορτάζουμε την 28η Οκτωβρίου 1940

Η απάντηση σε αυτή την ερώτηση είναι αρκετά απλή: Αυτο συμβαίνει επειδή η Ελλάδα ειναι η μοναδική ευρωπαϊκή χώρα που νίκησε τον εισβολέα, αλλά και η μοναδική που παραβλέπει τη περίοδο της Κατοχής, μιας και απο το 1945 και έπειτα, νομιμοποιήθηκαν οι δυνάμεις που συνεργάστηκαν ανοιχτά με τον κατακτητή και ο,τι σχετιζόταν την αντίσταση του ΕΑΜ ετέθη σε σκληρή παρανομία. Αν δεν νικούσε ο ελληνικός στρατός στο αλβανικό μέτωπο, δεν θα υπήρχε η επέτειος της 28ης Οκτωβρίου. Δεν θα υπήρχε λόγος για να γιορτάζουμε την έναρξη του πολέμου.

Γιατί δεν γιορτάζουμε την 12η Οκτωβρίου 1944

Η απάντηση εδω ειναι λίγο πιο σύνθετη και παίζει σημαντικό ρόλο μια ιδιαιτερότητα. Η Ελλάδα είναι η μοναδική ευρωπαϊκή χώρα που δεν γιορτάζει την απελευθέρωσή της, γιατί μόνο στη δική της περίπτωση η απελευθέρωση συνδέθηκε με την έναρξη μιας εμφύλιας σύγκρουσης (Δεκεμβριανά) που εξελίχθηκε σε ανοιχτό εμφύλιο πόλεμο.

Την περίοδο της Κατοχής η 28η Οκτωβρίου γινόταν αντιληπτή ως η αφετηρία του αγώνα κατά του φασισμού, τον οποίο ξεκίνησε ο ελληνικός στρατός στα αλβανικά βουνά (1940-1941) και συνέχιζε το ελληνικό αντιστασιακό κίνημα στην κατεχόμενη χώρα (1941-1944). Η επέτειος γιορταζόταν ως αντιστασιακή ενέργεια με διαδηλώσεις, απεργίες, κείμενα στον παράνομο αντιστασιακό Τύπο και συγκρούσεις με τις δυνάμεις κατοχής.

Το 1945 οι φορείς που έφεραν το στίγμα της συνεργασίας με τον κατακτητή είχαν νομιμοποιηθεί και συμμετείχαν στον εορτασμό της επετείου, ενώ η Αντίσταση, τουλάχιστον η ΕΑΜική, είχε καταστεί παράνομη και είχε αποκλειστεί από αυτόν.

Εκτός από το τελετουργικό, το 1945 σημειώθηκε και μία σημαντική αλλαγή στο περιεχόμενο του αφηγήματος για την επέτειο η οποία διατηρείται μέχρι σήμερα. Ολες οι αναφορές των επισήμων επικεντρώθηκαν αποκλειστικά και μόνο στο αλβανικό μέτωπο και τον αγώνα του ελληνικού στρατού και της ηγεσίας του. Στο διάγγελμα του αντιβασιλέα και στον λόγο του προέδρου της Ακαδημίας Αθηνών δεν υπήρχε καμία αναφορά στα χρόνια της Κατοχής ή στο αντιστασιακό κίνημα.

Το γεγονός που είχε μεσολαβήσει και προκάλεσε αυτή τη σημαντική διαφοροποίηση ήταν τα Δεκεμβριανά. Η αποχώρηση του ΕΑΜ από την κυβέρνηση, η στρατιωτική ήττα και ο αποκλεισμός του κύριου φορέα της αντιστασιακής μνήμης από την κεντρική πολιτική σκηνή άλλαξαν το αφήγημα και συνεπώς το νόημα της επετείου με την αφαίρεση κάθε αναφοράς στην Αντίσταση και γενικότερα στην κατοχική περίοδο.

Αυτό συνέβη διότι ο αντιστασιακός αγώνας της περιόδου 1941-1944 αποτελούσε προνομιακό πεδίο για το ΕΑΜ. Μέσα από αυτόν αντλούσε την πολιτική του ισχύ και νομιμοποίηση. Αντίθετα, για τους νικητές των Δεκεμβριανών η διαχείριση του κατοχικού παρελθόντος ήταν ιδιαίτερα προβληματική.

Ενα τμήμα τους συνεργάστηκε άμεσα ή έμμεσα με τον κατακτητή, ένα άλλο έμεινε αδρανές στην Ελλάδα ή βρισκόταν στο εξωτερικό και άρα απουσίασε από την Αντίσταση και, τέλος, ένα μικρό τμήμα είχε ενεργή αντιστασιακή δράση. Με άλλα λόγια, ενώ το ΕΑΜ ταυτιζόταν απόλυτα με την έννοια της Αντίστασης, οι νικητές των Δεκεμβριανών δεν «έβλεπαν» τον εαυτό τους σε αυτήν.

Μετά τα Δεκεμβριανά η ΕΑΜική εκδοχή του παρελθόντος βρέθηκε εκτός επίσημου αφηγήματος. Το επίσημο αφήγημα για το παρελθόν, όπως αρθρώνεται στις επετείους, συγκροτείται με πολιτικά και όχι με επιστημονικά κριτήρια. Επιλέγει και προβάλλει στοιχεία του παρελθόντος που είναι κατάλληλα για την τόνωση της εθνικής ταυτότητας και αποσιωπεί άλλα που δεν εξυπηρετούν αυτόν τον στόχο.

Συμπέρασμα

Συνεπώς οι επέτειοι μας μαθαίνουν την Ιστορία με έναν επιλεκτικό τρόπο. Όμως έχουμε και εμείς μερίδιο ευθύνης. Ειναι και δική μας υποχρέωση να ψάχνουμε ενδελεχώς όλα οσα θεωρούμε δεδομένα, ιδίως για την Ιστορία ενός γεγονότος, για να μπορούμε προσωπική άποψη. Όχι, την Ιστορία δεν τη γράφουν μόνο οι νικητές, απλα η δική τους εκδοχή προβάλλεται περισσότερο.

#politics #28ηΟκτωβριου #History